San Marino jest najstarszą, istniejącą do dzisiaj republiką na świecie i jednym z najstarszych państw świata w ogóle. Korzystając z wzorców republikańskiego Rzymu, dzięki elastycznemu ustrojowi i sprawnym rządom republika przetrwała czasy najazdów barbarzyńskich, włoskich wojen pomiędzy frakcjami gwelfów i gibelinów (chodzi o stronnictwa polityczne rywalizujące we Włoszech w XII i XIII w. w okresie zmagań cesarstwa z papiestwem), wreszcie nowożytne walki miast, epokę napoleońską oraz przede wszystkim okres Risorgimento (zjednoczenia Włoch). Od blisko siedemnastu wieków republika pozostaje suwerennym państwem, kształtując swoją odrębność wobec reszty Włoch. Pomimo wszelkich podobieństw językowych, kulturowych i wspólnej latyńskiej tradycji, San Marino nie zostało wchłonięte przez jednoczące się Królestwo Włoch, pozostając niezależne także w czasach dyktatury Mussoliniego. becnie mikropaństwo posiada relacje dyplomatyczne z większością państw europejskich i z wieloma państwami świata. Fenomen jego historii jest niepowtarzalny, dlatego warto się przyjrzeć jak kształtowało się i funkcjonowało San Marino w ramach zmieniającej się przez stulecia Europy, a przede wszystkim jak to możliwe, by państwo wielkości niewielkiego miasta trwało w niemalże starożytnym kształcie do dzisiaj jako byt nieprzerwanie suwerenny.
Zgodnie z legendą Święty Maryn (San Marino), chrześcijański kamieniarz pochodzący z wyspy Arbe (chorwacki Rab) w Dalmacji, uciekając przed prześladowaniami cesarza Dioklecjana, wraz ze swoim towarzyszem św. Leonem dotarł do Włoch. Gdy przybył na wschodnie wybrzeże, rzymska patrycjuszka Felicitá (Felicissima) wynajęła go, by wykuł sarkofag dla jej zmarłego męża. W czasie pracy Święty Maryn nawrócił Felicitę na chrześcijaństwo za co otrzymał od niej w podzięce posiadłość Monte Titano. Na jej szczycie, wraz z pobratymcami, Święty Maryn utworzył wspólnotę religijną. W 301 roku zbudowano tam pierwszą stałą osadę. Tymczasem św. Leon miał założyć pustelnię na zboczu Montefeltro (Monte San Leo) i oddać się tam samotnej medytacji. Założyciel przyszłej republiki zmarł w 366 r., na pamiątkę czego właśnie w ten dzień obchodzone jest święto niepodległości San Marino. Przyjmuje się, że już w chwili jego śmierci tworząca się republika była niezależna zarówno od cesarza rzymskiego, jak i papieża. Ciało świętego w 752 r. miało zostać wykradzione przez króla Lombardów, a następnie złożone w kościele św. Michała w Padwie. Pomimo, że kościół ten nadal szczyci się rzekomo posiadanymi relikwiami, Sanmaryńczycy twierdzą, że szczątki założyciela ich państwa zostały im zwrócone przez Pepina Krótkiego i znajdują się w Bazylice świętego Maryna. W IV i V w. Imperium Rzymskie chyliło się ku upadkowi, a zagrożenie najazdami plemion barbarzyńskich wciąż rosło, nakłaniając tym samym coraz więcej ludzi do tworzenia wspólnot i osiedlania się na pozornie bezpiecznym, odległym od Rzymu, Monte Titano. W tym czasie powstało dziewięć istniejących do dzisiaj miasteczek (zamków) San Marino. Związany z tym wzrost populacji, a także hierarchizowanie się struktur lokalnych rodów, doprowadziły do zastąpienia tradycyjnych wieców organem zwanym Arengo. Z VI w. pochodzi kilka dokumentów, w których pojawia się nazwa San Marino oraz relacja o zamku wzniesionym na zboczu Montefeltro. Wydaje się, że pod koniec IX w. San Marino miało już ugruntowaną pozycję i terytorium, potwierdzone dokumentami istnienie wspólnoty religijnej i funkcjonowanie nazwy określającej zamieszkiwane przez nią terytorium. W 1125 r. papież Honoriusz II przyznał biskupowi Montefeltro Piotrowi władztwo nad ludem i zamkiem San Marino. San Marino nie płaciło też podatków, co znalazło odzwierciedlenie w dokumentach papieskich. Pierwsze zachowane do dzisiaj statuty republiki pochodzą z roku 1295. W 1100 roku za kwotę trzystu złotych dukatów San Marino nabyło od hrabiów Carpegna, rodziny Montefeltro zamek Pennarossa, a 70 lat później połowę zamku Casoli (jego drugą połowę kupiło w 1253 r.). W 1320 r. mieszkańcy zamku Chiesanuova, osamotnieni w konflikcie między gwelfami a gibelinami, złożyli San Marino wniosek z prośbą o zezwolenie na przyłączenie się do republiki. W tym samym roku został zawarty pokój pomiędzy San Marino i biskupami, co na pewien czas zahamowało jawne działania wojenne, a wzmogło znaczenie starań dyplomatycznych i zakulisowych intryg. Podczas niewoli awiniońskiej papieży (okres rezydowania 7 kolejnych papieży w Awinionie) proces uniezależniania się San Marino od władzy biskupiej przybrał na sile. Hierarchowie kościelni zostali pozbawieni uprawnień sądowych, a ich siedzibę skonfiskowano. W 1351 r. doszło do kolejnej porażki frakcji papieskiej. Biskup Peruzzi został pokonany przez gibelinów i utracił San Leo. Władze San Marino wykazały się znakomitym wyczuciem sytuacji i zaproponowały biskupowi bezpieczne schronienie w zamian za potwierdzone dokumentem zwolnienie miasta z wszelkich feudalnych zobowiązań. Tym samym republika stała się społecznością całkowicie niezależną, a jej terytorium, mimo zakupienia w 1375 r. za trzydzieści pięć złotych dukatów zamku Pietracuta, ograniczało się zaledwie do Monte Titano. Zmieniło się to w 1460 r., kiedy San Marino weszło w koalicję z Państwem Kościelnym. Od blisko dwudziestu lat, z krótkimi przerwami, toczyła się wtedy wojna między popierającym papieża Piusa II rodem Montefeltro z Urbino a rodem Malatestów z Rimini. W 1460 r. papież w oficjalnym dokumencie nadał lenno składające się z ziem Malatestów podbitych przez Sanmaryńczyków. W 1463 r. wspólnymi siłami pokonano władcę Rimini, a papież w geście uznania przekazał na własność San Marino zdobyte przez jego wojska miasta: Fiorentino, Montegiardino i Serravalle. W tym samym czasie miasto Faetano dobrowolnie dołączyło do republiki, co na długi czas ustaliło jej terytorium. Wydaje się, że właśnie okres średniowiecza, w którym niewielka republika niemalże nieustannie musiała walczyć o utrzymanie suwerenności, budując równocześnie specyficzny organizm państwowy otoczony przez państwa rządzone autokratycznie, zakorzenił u Sanmaryńczyków wyjątkowe poczucie niezależności. W tym samym okresie dowiedziono jak ważna dla małych terytoriów jest zręczna dyplomacja, a przede wszystkim umiejętność zawierania paktów i sojuszy, lawirując między głównymi siłami regionu.
Po kilkuset latach, przez które losy San Marino były nierozłącznie splecione z losami Państwa Kościelnego, pod koniec XVIII w. małej republice przyszło zmierzyć się z zawirowaniami rozpoczynającej się epoki napoleońskiej. W 1796 r. wojska Bonapartego wkroczyły do Bolonii odległej o nieco ponad sto kilometrów od stolicy republiki. Cztery dni później Rada San Marino powołała „przedstawicielstwo do spraw powiązanych z Francją”. W jego skład wchodzili przedstawiciele wszystkich trzech stanów społecznych, co było jawnym ukłonem wobec Napoleona i błyskotliwym zabiegiem władz republiki. W 1797 r. do władz republiki Francuzi skierowali list swojego generała, który domagał się uwięzienia i wydania biskupa Rimini. Biskupa oskarżano o podżeganie do popełniania przestępstw przeciwko Francji, wywiezienie cennych przedmiotów oraz schronienie się na terytorium San Marino. Kapitan Regent San Marino zdecydował się wydać duchownego (w rzeczywistości dając mu jednak czas na ucieczkę) i uzyskać przychylność przyszłego cesarza. Jeszcze w tym samym roku Bonaparte wysłał do republiki komisarza do spraw nauki i sztuki, by przekazał list, w którym napisał: „Przybywam w imieniu Republiki Francuskiej, by dać starożytnej Republice San Marino pewność pokoju i nienaruszalnej przyjaźni. Obywatele, dotychczasowa polityka ludów, które was otaczają może się zmienić. Jeśli jakakolwiek z waszych granic była podważana lub jeśli jakaś część państw sąsiednich nie podważała tego, co było absolutnie konieczne, jestem upoważniony przez głównodowodzącego by prosić was o przekazanie mu tego”. Napoleon potwierdził suwerenność republiki, przekazał 1000 kwintali pszenicy oraz zaproponował powiększenie jej terytorium przez utworzenie dostępu do morza. Władze San Marino odrzuciły ofertę, opierając się na odwiecznym poszanowaniu statusu quo i nienaruszalności granic państw sąsiednich („Republika San Marino zadowolona swoją małością, nie waży się przyjąć szczodrej oferty ani poić się widokiem ambitnego powiększenia, które mogłoby z czasem zagrozić jego wolności”). Ta decyzja, w połączeniu ze zręcznie prowadzoną polityką, doprowadziła do kolejnego potwierdzenia niezależności San Marino po klęsce Napoleona podczas Kongresu Wiedeńskiego.
Przez kolejne dziesięciolecia San Marino strzegło swojej suwerenności, stanowiąc azyl dla licznych awanturników i uciekinierów. W republice schronił się między innymi Giuseppe Garibaldi, który podczas walk o zjednoczenie w 1849 r. (Il Risorgimento), w drodze do Wenecji został otoczony przez armię austriacką w pobliżu Macerata Feltria. Początkowo San Marino odmówiło włoskiemu rewolucjoniście prawa przemarszu, ale kiedy zdesperowany Garibaldi na czele ponad tysiąca żołnierzy wkroczył na teren Republiki i poprosił o azyl, Kapitan Regent wyraził zgodę. Warunkiem było poszanowanie niezależności republiki i jej obrona przed wrogimi armiami. Wobec ogromnej przewagi armii austriackiej San Marino zdecydowało podjąć się negocjacji, dając Garibaldiemu i jego najbliższym towarzyszom możliwość ucieczki. Pozostali członkowie liczącego blisko tysiąc osób oddziału znaleźli na terenie republiki opiekę oraz schronienie. W kolejnych latach San Marino nadal przyjmowało uchodźców i nieoficjalnie wspierało powstanie, czym wzbudzało rosnącą niechęć Austrii i Państwa Kościelnego. Oba kraje rozsierdzone działaniami Republiki postanowiły zająć ją w drodze interwencji zbrojnej. Inwazja jednak nie doszła do skutku dzięki wyraźnemu poparciu, jakiego udzielił San Marino cesarz francuski Napoleon III. W chwili zjednoczenia Włoch (17 marca 1861) sytuacja wciąż pozostawała skomplikowana. Z jednej strony republika San Marino posiadała tylko jednego sąsiada, co gwarantowało zabezpieczenie przed atakiem państw trzecich, ale z drugiej pozostawała charakterystyczną enklawą w świeżo powstałym monolicie. Władze San Marino zręcznie zjednywały sobie przychylność Włochów, m.in. nadając Garibaldiemu honorowe obywatelstwo republiki. Włoski „Ojciec Narodu” nieraz podkreślał wdzięczność wobec małego państwa za udzielenie schronienia i zachowanie neutralności. Dobre relacje między państwami ugruntował zawarty w 1862 r. Traktat o przyjaźni (ponowiony następnie ze zmianami w 1939 i 1971 r.). Gwarantował on niepodległość i niezależność Republiki San Marino, wraz z wyszczególnieniem roli stosunków dobrosąsiedzkich, jak i stosunków handlowych. Postanowienia Traktatu, jak na drugą połowę XIX w., były zdecydowanie innowacyjne, ustalające twór podobny do unii państw, a jednak gwarantujące też ich suwerenność. Zniesiono bariery celne oraz zapewniono swobodny przepływ ludności. San Marino zgadzało się też na posiadanie wspólnej waluty, za co Królestwo Włoskie obowiązywało się wypłacać roczną kontrybucję. Uważa się, że w tym samym czasie USA po raz pierwszy uznały istnienie i niezależność San Marino. W liście wysłanym w 1861 r. prezydent Lincoln przyjął honorowe obywatelstwo republiki odpowiadając na ofertę złożoną przez Kapitanów Regentów. W swoim liście Lincoln pisał: „Mimo, iż wasze posiadłości są małe, państwo wasze jest jednym z najbardziej szanowanych w całej historii. Przez swe doświadczenia pokazało prawdę, tak pełną zachęt dla przyjaciół Ludzkości, że władza oparta na republikańskich wartościach jest zdolna trwać bezpiecznie i długo” (wg. U.S. Department of State). Na drugą połowę XIX w. przypada także okres zmian ekonomicznych w San Marino, które do tej pory pozostawało w głównej mierze krajem prymitywnego rolnictwa. Bogacące się elity znacząco wpłynęły na przekształcenia gospodarcze, finansując lub lobbując za licznymi inwestycjami (w 1865 r. – budowa szpitala, 1880 r. – utworzenie służby telegraficznej), tym samym wymuszając reformy społeczne (przyjęcie nowego kodeksu karnego, który od 1865 r. wyłączał stosowanie kary śmierci, w 1876 r. utworzenie Towarzystwa Wzajemnej Pomocy wspierającego nieliczną klasę robotniczą, a w konsekwencji utworzenie w 1882 r. Banku Oszczędnościowego). Mimo reform, wciąż wysokie bezrobocie i niewydolność rolnictwa, którym zajmowało się blisko 80% mieszkańców San Marino, spowodowały falę emigracji do: Włoch, Austrii, Francji i Szwajcarii, a także poza Europę, przede wszystkim do Stanów Zjednoczonych, Argentyny i Urugwaju. W tych krajach do dzisiaj znajduje się największy odsetek osób deklarujących pochodzenie z San Marino. W 1906 r. w San Marino wybuchła pokojowa rewolucja, która przywróciła wybieralność członków Wielkiej Rady Generalnej oraz doprowadziła do zwołania lokalnego parlamentu. Najważniejszym punktem obrad było zdecydowanie, czy Rada powinna posiadać swoje dawne kompetencje, a także wprowadzenie zmian mających na celu podział reprezentacji między mieszkańców miast i wsi. Pierwszym sukcesem było przybycie na zgromadzenie 805 reprezentantów rodzin z ogólnej liczby 1054. W 1906 r. uchwalono nową ordynację wyborczą wprowadzającą wybory co trzy lata, równocześnie dając kres niepodzielnej władzy oligarchów. W pierwszych wyborach zorganizowanych wcześniej w tym samym roku prawo głosu otrzymali obywatele będący głowami rodów oraz mający powyżej 25 lat absolwenci. San Marino zostało podzielone na dziewięć okręgów wyborczych. Zdecydowane zwycięstwo odnieśli demokraci, którzy utworzyli koalicję z socjalistami. W trakcie I Wojny Światowej Republika San Marino pozostawała neutralna, mimo kolejnych nacisków i prowokacji wywieranych przez państwo włoskie. Po dołączeniu Włoch do Ententy Sanmaryńczycy zorganizowali ruchomy szpital polowy, który świadczył pomoc żołnierzom rannym na froncie alpejskim. Od 1917 r. do końca wojny hospitalizowano w nim ponad 3000 osób, w tym późniejszego noblistę Ernesta Hemingwaya. Tak jak w całej Europie, w trakcie wojny w San Marino wzrosła inflacja i bezrobocie, doprowadzając do konieczności racjonowania żywności oraz towarów pierwszej potrzeby. To spowodowało wzrost antagonizmu pomiędzy właścicielami ziemskimi a coraz bardziej popularnym w republice ruchem socjalistycznym. Rozpowszechnianie się wojennych nastrojów nastąpiło w chwili zajęcia przez wojska włoskie wyspy Arbe, miejsca narodzin świętego Martyna. Równocześnie monarchia austro-węgierska zamroziła z Republiką San Marino stosunki dyplomatyczne, oskarżając ją o brak neutralności. Jednak San Marino nigdy oficjalnie nie przystąpiło do wojny i w konsekwencji nie było stroną Traktatu Wersalskiego ani Traktatu z St. Germain.
Pierwsze lata powojenne wiązały się z utrzymującym się chaosem politycznym, niezdolnością utworzenia efektywnego rządu i rosnącymi wpływami włoskich faszystów. W 1921 r. w Serravalle przez grupę lewicowych radykałów został zamordowany Carlo Bosi – włoski lekarz i sympatyk faszyzmu. Doprowadziło to do dalszego zaognienia sytuacji oraz gróźb zemsty przez włoskich faszystów. Władze San Marino postanowiły załagodzić sytuację wnosząc do rządu Włoch prośbę o przysłanie oddziału trzydziestu karabinierów. W sierpniu 1922 r. została założona Partia Faszystowska San Marino (Partito Fascista Sammarinese – PFS). Już rok później dochodzi ona do władzy i w 1923 r. na stanowisku kapitanów regentów zaprzysiężeni zostali liderzy PFS. Równocześnie Wielka Rada Generalna została przekształcona w Radę Główną i Niezależną (Consiglio Principe e Sovrano), której wszystkich sześćdziesięciu członków było przedstawicielami PFS. W kolejnych latach na terenie San Marino rosły wpływy włoskiej Partii Faszystowskiej, a Mussolini starał się ograniczyć autonomię republiki. Podczas pierwszych lat II Wojny Światowej Republika San Marino pozostała neutralna, przyjmując blisko sto tys. uchodźców z Włoch, głównie z Marche i Rzymu. Mussolini osobiście zapewnił Kapitanów Regentów, że nie zamierza atakować republiki, co można tłumaczyć nieustannym przywództwem sprawowanym przez Partię Faszystowską San Marino. Mimo to przez całą wojnę w republice funkcjonował tajny ruch antyfaszystowski. Aby uchronić granice, zdecydowano się otoczyć terytorium mikropaństwa rzędami białych krzyży. Pomimo tego w czerwcu 1944 r. brytyjskie lotnictwo zbombardowało San Marino, zrzucając ponad dwieście bomb, zabijając i raniąc ponad sto osób. W późniejszym czasie władze brytyjskie przyznały się do pomyłki, związanej z błędnymi informacjami o przebywaniu na terytorium republiki żołnierzy niemieckich, i wypłaciły San Marino odszkodowanie.
Wydarzenia związane z upadkiem włoskiego faszyzmu, przekształceń społecznych lat 50-tych i początku 60-tych XX w. w San Marino w szczególnym stopniu związane są z relacjami republiki z Włochami. W latach 1945–1957 władzę sprawowała Komunistyczna Partia SM w koalicji z Socjalistyczną Partią SM. Okres rządów lewicy zakończyły tzw. wydarzenia z Rovereta (fatti di Rovereta). Komuniści z socjalistami stworzyli po wojnie system opieki socjalnej, zlikwidowali choroby zakaźne, wybudowali sieć dróg oraz 20 km kanalizacji. Fundusze rząd pozyskał m.in. z turystyki (pod koniec lat 50-tych przybywało do San Marino już 1,5 mln.). Komuniści rozwijali przemysł (kilkukrotnie wzrosłą liczba zakładów ceramicznych), produkcję wina i rolnictwo (zboże). O dziwo udało im się wygenerować nadwyżkę budżetową, co zaskakuje, gdyż w innych częściach świata rządy komunistów oznaczały ruinę gospodarczą. Dzięki tym nadwyżkom sfinansowano doprowadzenie wody i elektryczności do wszystkich mieszkań republiki. Rządząca centroprawica we Włoszech doprowadziła do blokady San Marino po otwarciu tam kasyna. W 1957 r. doszło do puczu wspieranego przez Włochy i USA. 12 tys. żołnierzy wkroczyło do San Marino by wymusić przekazanie władzy i przegonienie komunistów. San Marino liczące wtedy 18 tys. mieszkańców nie miało szansy w starciu z regularną armią włoską, dlatego też komuniści ustąpili, a nowy rząd został ciepło przyjęty przez wiele państw zachodnich. Wiele osób związanych z poprzednią ekipą zostało skazanych na wieloletnie więzienie. W ramach pomocy USA sfinansowały budowę wodociągu, a Włosi wybudowali drogę z San Marino do Rimini. Aby uniemożliwić komunistom powrót do władzy rząd zmienił prawo wyborcze, dopuszczając do wyborów Sanmaryńczyków mieszkających w USA, w ten sposób aż 52% głosów pochodziło z zagranicy. Zamach stanu w 1957 r. w San Marino był przez wiele lat tematem tabu. Dopiero Bill Clinton w 1994 r. zdecydował się odtajnić dokumenty (nie wszystkie) z tego okresu z archiwum CIA. Fatti di Roverta to najczarniejsza karta w historii demokracji San Marino.
Przeobrażenia społeczne doprowadziły do uzyskania praw wyborczych przez kobiety dopiero w 1960 r. W 1973 r. powstał sojusz Socjalistycznej Partii San Marino i Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej, zastąpiony w wyniku przedterminowych wyborów w 1978 r. przez koalicję Komunistycznej Partii SM, Partii Socjalistycznej SM i Zjednoczonej Partii Socjalistycznej. Koalicja rozpadła się w 1986 r. i dwa lata później została zastąpiona przez koalicję chadeków i komunistów, będącą u władzy do 1992 r., kiedy to komunistów zastąpili w niej socjaliści. W 2001 roku, po okresie niestabilności politycznej, w wyniku przyspieszonych wyborów potwierdzono społeczne poparcie dla sojuszu PDCS i PSS, do których w 2003 r. dołączyła Partia Demokratów. Proces historycznego rozwoju suwerenności San Marino ukazuje następujące po sobie okresy zależności i koegzystencji republiki z kolejnymi państwami, począwszy od Cesarstwa Rzymskiego, przez Państwo Kościelne i sprzyjające Cesarstwu Niemieckiemu księstwa włoskie, aż po obecną ścisłą więź z Republiką Włoską. Według przeważających poglądów w średniowieczu to nie państwa, a monarchowie mogli posiadać przymiot suwerenności, który często był ograniczony przez władzę panów feudalnych. Naród do końca XVIII w. nie był suwerenem. Władza w Cesarstwie Rzymskim pochodziła od ludu, ale od czasów chrześcijańskich jej źródłem stało się namaszczenie boskie, którego istotna rola ukazana jest także w legitymacji rządów USA. Średniowieczne państwa były przedmiotem prywatnego władztwa monarchów z perspektywy suwerenności zewnętrznej i panów feudalnych z perspektywy suwerenności wewnętrznej. Zgodnie z jedną z najpowszechniejszych obecnie doktryn prawa międzynarodowego za istotny atrybut suwerenności (przede wszystkim z perspektywy uznania międzynarodowego) uważane jest członkostwo państw w ONZ. Zrzeszająca niemal wszystkie państwa organizacja międzynarodowa, przyjmując do swojego grona kolejnego członka, niejako automatycznie wyraża uznanie jego państwowości przez członków dotychczasowych. Dzisiaj San Marino posiada uregulowane stosunki międzynarodowe z ponad setką państw na poziomie dyplomatycznym (w tym z Polską) oraz ośmioma na poziomie konsularnym. Jest członkiem ONZ i innych znaczących organizacji międzynarodowych, a jego suwerenność nie wzbudza żadnych wątpliwości.
PKB na mieszkańca oraz standard życia w San Marino są zbliżone do tych we Włoszech. W 2019 r. wynosił 47,7 tys. $ (PPP), z czego ponad połowa pochodziła z turystyki, bezrobocie wzrosło w związku z pandemią do 7,3% (2020), a budżet przed pandemią był zwykle zrównoważony. Dług publiczny wyniósł 63% (2019). Podatki dochodowe są znacznie niższe niż we Włoszech, zatem zasady nadawania obywatelstwa są niezwykle restrykcyjne. San Marino leży w Apeninach Północnych. Dominują gleby wulkaniczne, które bardzo sprzyjają uprawie winorośli, co w połączeniu z dobrym klimatem powoduje, że kraj ma dobrze rozwiniętą produkcję win. Jednak podstawową gałęzią gospodarki San Marino jest turystyka. Turystów przyciągają liczne zabytki oraz muzea i oczywiście piękne widoki. Stolicą kraju jest miasto San Marino w gminie Serravalle. Maleńką republikę (61,6 km2) zamieszkuje niespełna 33 tys. osób, co czyni ten kraj trzecim najmniejszym niezależnym państwem w Europie, po Watykanie i Monako. Wszyscy turyści przybywający do tego kompaktowego kraju traktowani są niezwykle ciepło. Najwyższym wzniesieniem San Marino i jego znakiem rozpoznawczym w świecie jest Monte Titano (739 m), do którego prowadzi niezwykle spektakularna skalna droga. Widok z każdej strony szczytu jest wyjątkowo piękny. Na szczycie znajduje się XI-wieczna forteca (Prima Torre), zbudowana bezpośrednio na skale bez fundamentów. Wieża i mury obronne zachowały się w dobrym stanie. Z niej widoczne są wieże dwóch pozostałych fortyfikacji, które zbudowano w XIII w. Monte Titano z historycznym centrum San Marino zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Inne bardzo ciekawe budowle San Marino to neogotycki ratusz (Palazzo Pubblico), zbudowany z kamienia wydobywanego na górze Titano oraz neoklasycystyczna bazylika zbudowana na początku XIX w. na fundamentach romańskiego kościoła z IV w. (jego patronem był św. Marinus). Warto odwiedzić muzeum historyczne (Museo di Stato) z wieloma eksponatami archeologicznymi. Będąc w San Marino nie trzeba jechać do oddalonego o 20 km Rimini, by dobrze zjeść. Kuchnia San Marino przypomina kuchnię włoską z regionu Emilia Romana, bogatą w owoce morza z pobliskiego Adriatyku. Do tego nie może zabraknąć świetnego lokalnego wina z 13 winnic San Marino. Weekend w San Marino może być naprawdę uroczy, dotrzeć tam można bezpośrednimi samolotami do Bolonii lub Rimini.
